LỊCH SỬ PHÁT TRIỂN VÀ CÁC VẤN ĐỀ CẤP THIẾT CỦA ĐCTV NƯỚC TA
(Theo giáo trình ĐCTV Đại Cương -Vũ Ngọc Kỷ;Nguyễn Thượng Hùng; Tôn Sĩ Kinh; Nguyễn Kim Ngọc -2008 và theo tài liệu tham khảo tại trong web: http://www.humg.edu.vn/diachat/index.php?option=com_content&task=view&id=133&Itemid=174)
Từ cổ xưa con người đã biết sử dụng nước dưới đất(NDD) vào ăn uống sinh hoạt. Cách đây hàng nghìn năm người Trung Quốc đã có những lỗ khoan sâu trên 1000m lấy nước mặn để làm muối, người La Mã đã có những bể nước công cộng để ăn uống.
Song song với việc sử dụng NDD đã xuất hiện những giả thiết và những ý niệm đầu tiên về NDD.
Thaless mở Mille(650-548) cho rằng, NDD là từ nước Đại Dương đi lên theo ác khe nứt của đá dưới áp lực bề mặt.
Platon(427-347TCN) cho rằng nước ở các mạch nước và cả nước sông cugnx như hơi nước đều xuất hiện liên quan tới núi lửa và từ sâu trong lòng đất đi lên.
Aistotel(384-322TCN) cho rằng NDD hình thành do sự ngưng đọng của hơi nước từ khí quyển. Muộn hơn, Lucrecius Carus(98-53 TCN), lại chỉ ra rằng NDD là do nước biển đi lên và nhạt hóa.
Thế kỉ I TCN, nhà kiến trúc cổ đại Marus Vitrucius Pollio đã giải thích NDD là do nước mưa ngấm xuống mà thành.
Nhứng giả thuyết của các nhà triết học cổ đại đã bị lãng quên trong suốt thời kì trung cổ và các hiểu biết về NDD trong suốt thời gian này cũng không tiến thêm được chút nào cho mãi đến thời kỳ phục hưng, đặc biệt từ thế kỉ 18 khi xuất hiện CNTB, khoa học mới lại được phát triển, trong đó có khoa học ĐCTV.
Những quan điển về nguồn gốc NDD được nhiều nhà khoa học đề cập đến. O.Volger(1877) cho rằng, nước dưới đất là do hơi nước trong không khí ngưng tụ mà thành, A.F.Lebedev đã phân tích phê phán quản điểm trên và xác lập một cách khoa học về nguồn gốc ngưng tụ của NDD(1934).
Giả thuyết của Platon đã được nhiều nhà khoa học nêu lên như Van Hel-mont(1600), R.Descates(1644). O.Kuhn(1741)... và đặc biệt là E.Suess(1902) đã ủng hộ triệt để ngồn gốc nguyên sinh. của NDD.
Vào thế kỷ 16 đã xuất bản công trình đầu tiên về nguồn gốc NDD trên cơ sở quan trắc trực tiếp trên mặt đất của B.Palissy(1580), P.Perault(1684) đã xác lập phương trình thực nghiệm về giới hạn cho mao dẫn của cát.
A.E.Maruot(1686) đã xác minh nước mặt ngấm xuống cung cấp cho nước ngầm bằng các phương pháp toán học: Có thể coi Mariot là người đặt cơ sở lý thuyết cho NDD nguồn gốc thấm. De la metheric(1797) lần đầu tiên đã phân đất đá thành các nhóm thấm và không thấm. M.V.Lomonoxov(1711-1765) đã chỉ ra tổng khoáng hóa của NDD là do kết quả của các quá trình hóa lý giữa nước với đất đá và có thể coi Lomonoxov là người đầu tiên đặt nền móng cho việc giải thích sự hình thành TPHH của NDD. Tiếp theo đó, nhiều nhà khoa học đã đi sâu giải quyết vấn đề này, như R.Bunsen(1781), R.Fresennius, Clusius(1857), K.Than(1864)và S.Arrhenius(1887).
Những cơ sở về thủy động lực chung được nêu ra ở thế kỷ 18. D.Bernolli(1783) đã xác lập phương pháp lập phương trình thấm, L.Euter(1750) đã xác lập phương trình vận động của chất lỏng, còn Chety(1775) đã lập phương trình chảy rối cho nước. Động lực học NDD được xác lập và tách ra khỏi thủy lực chung từ Darcy(1856) và J.Dupuit(1865). Darcy là người đầu tiên đã lập ra phương trình vận động cảu nước trong môi trường lỗ hổng. Sau đó Dupuit đã sử dụng các định luật của Darcy để tính toán lưu lượng của NDD đến các lỗ khoan và các giếng.
Các lý thuyết về thấm đã được nhiều nhà khoa học hoàn chỉnh phát triền và ngày càng hoàn thiện như A.Thiem(1885-1906). Ch.S.Slichter(1903), M.J.Bussinesq(1904)...Trong lĩnh vực này các nhà khoa học Nga và các nhà khoa học Xô Viết đã có những đóng góp to lớn, đáng kể như Krasnopolxki(1912), A.F.Zamarin(1928)...
Từ đầu thế kỉ 20 và nhất là sau Cách Mạng tháng 10 Nga vĩ đại, ngành địa chất thủy văn tiến những bước mạnh mé, trong đó ngành ĐCTV Xô Viết đã đạt được những thành công rực rỡ.Các nhà khoa học Xô Viết đã có đóng góp to lớn trên nhiều lichx vực của ĐCTV, làm cho khoa học ĐCTV trở thành một khoa học độc lập và ngày càng hoàn chỉnh. Nhiều nhà khoa học nổi tiếng thế giới đã xuất hiện như: V.I.Vernalxki, A.E.Ferxman, A.N.Buneev, V.A.Xulin, N,K,Igratovic, I,K,Zaixev...về ĐCTV khu vực, N,N,Binderman về cân bằng nước...
Ở nước ra từ thời thượng cổ, cong người đã biết dùng nước dưới đất để ăn uống, sinh hoạt. Các truyền thuyết để lại cho ta thấy vào đời các vua Hùng dân tộc ta đã biết đào giếng và lấy nước từ các mạch nước để ăn uống. Song những hiểu biết về nước dưới đất không có gì. Đến cuối thế kỉ 19 và nửa đầu của thế kỉ 20, trong suốt gần một thế kỉ đô hộ, người Pháp chỉ tiến hành khoan một số lỗ khoan ở đồng bằng Bắc Bộ, xây dựng một vài nhà máy nước ở Hà Nội, Hà Đông, Sơn Tây, Kiến An, Tân Sơn Nhất, với công suất khai thác rất nhỏ, chỉ đủ đáp ứng cho một nhóm nhỏ các nhà tư bản ngoại quốc và một chút ít cho sinh hoạt mà thôi. Ngoài ra, một số tác giả người Pháp cũng đã khảo sát, mô tả và công bố một số kết quả khảo sát một ít mạch nước khoáng, nước nóng. Năm 1954, khi người Pháp rút khỏi Đông Dương, cả nước ta không hề có một cán bộ ĐCTV. Trong suốt những năm đầu hòa bình, công tác điều tra ĐCTV chưa được chú ý và ngay cả những năm đầu hòa bình, công tác điều tra ĐCTV của ta cũng mới là bước đầu. Ngành khoa học ĐCTV hình thành ở nước ra có thể nói là khá muộn và có thể láy mốc là năm 1960, khi mà bộ môn ĐCTV-ĐCCT thuộc trường đại học Bách Khoa Hà Nọ được thành lập để đào tạo các kỹ sư ĐCTV-ĐCCT phục vụ công cuộc xây dựng CNXH ở nước ta.
Từ năm 1960 đến năm 1975 đất nước ta chia làm 2 miền, ở miền Bắc dưới sự lãnh đạo của Đảng, cùng với các ngành khoa học khác, khoa học ĐCTV đã lớn lên nhanh chóng. Công tác điều tra ĐCTV đã góp phần quan trọng trong việc phục hồi và phát triển kinh tế và góp phần vào kế hoạch hóa nền kinh tế quốc dân. Trong khi đó ở Miền Nam dưới chế độ Mỹ ngụy, công tác điều tra ĐCTV không được coi trọng, mặc dù họ có tiến hành khoan cấp nước song chỉ nhằm phục vụ cho mục đích cấp nước trước mắt cho cơ sở của quân Mĩ, các cán bộ ĐCTV người Việt hầu như không có. Từ năm 1975 đến nay, đất nước ta hoàn toàn thống nhất, công tác điều tra ĐCTV đã được tiến hành rộng khắp trên toàn quốc và đã góp phần xứng đáng vào các thành tựu của đất nước.
Mới chỉ trong vòng 50 năm(1960-2010) Ngành ĐCTV của ta đã lớn mạnh vượt bậc, từ chỗ ta hoàn toàn không có một cán bộ, một cơ sở điều tra, nghiên cứu ĐCTV nào, đến chố chúng ta có một đội ngũ đông đảo cán bộ, các cơ sở sản xuất và nghiên cứu có đủ khả năng giải quyết những vấn đề về ĐCTV của đất nước.
Đến nay chúng ta đã có 3 liên đoàn ĐCTV bao gồm hơn 20 đoàn chuyên tìm kiếm thăm dò các mở nước và lập bản đồ ĐCTV ở các tỷ lệ khác nhau, 4 xí nghiệp của bộ xây dựng và nông nghiệp(cũ) chuyên nghiên cứu ĐCTV phục vụ cấp nước cho dân sinh, công nghiệp và nông nghiệp. Hàng trăm các tổ, nhóm các xí nghiệp mỏ, các xí nghiệp mỏ, các xí nghiệp xây dựng thuộc các Bộ Công Thương, Bộ Nông Nghiệp và Bộ Quốc Phòng...công tác điều tra ĐCTV được tiến hành ở tất cả các cơ sở tìm kiếm thăm dò mỏ, xây dựng các công trình thủ công, dân dụng, công nghiệp và quốc phòng.
Chúng ta đã khoan trên 50.000 lỗ khoan chuyên về ĐCTV để phục vụ tất cả các lĩnh vực trên. Đã khảo sát toàn bộ diện tích của đất nước để lập bản đồ ĐCTV với các tỷ lệ khác nhau, tìm kiềm các mỏ khoáng sản và xây dựng các công trình thủy công.
Nhiều công trình nghiên cứu tổng hợp về ĐCTV đã được công bố, nhưng những thành tựu mới về khoa học kỹ thuật ứng dụng cho ĐCTV cũng đã được thử nghiệm và áp dụng ở nước ta. Nhiều chuyên gia đã đi sâu vào các lĩnh vực khác nhau của ĐCTV. Ngay cả các lĩnh vực khách nhau của ngành. Chúng ta đã đào tạo nên sự đồng bộ trong các lĩnh vực khác nhau của ngành. Chúng ta đã đào tạo trên 2112 Kỹ sư ĐCTV, 22 Tiến sĩ, 28 Thạc sĩ. Trong công tác ĐCTV nói chung, đào tạo nói riêng có sự đóng góp công lao to lớn của các nhà giáo: GS. Nguyễn Kim Cương; GS.TSKH Vũ Ngọc Kỷ; GS.TS. Nguyễn Thượng Hùng; GS.TS. Nguyễn Kim Ngọc, GS.TS Đặng Hữu Ơn, GS.TSKH Bùi Học; PGS. Đoàn Văn Cánh; PGS.TS. Phan Ngọc Cừ và những người đã gắn bó cả cuộc đời mình với chuyên ngành ĐCTV.
Trong sự trưởng thành cùa ngành ĐCTV Việt Nam có công lao to lớn của Liên Xô cũ và các nước anh em khác đã góp phần đào tạo đội ngũ cán bộ, tăng cường sức mạnh vật chất cho ngành.
(Theo giáo trình ĐCTV Đại Cương -Vũ Ngọc Kỷ;Nguyễn Thượng Hùng; Tôn Sĩ Kinh; Nguyễn Kim Ngọc -2008 và theo tài liệu tham khảo tại trong web: http://www.humg.edu.vn/diachat/index.php?option=com_content&task=view&id=133&Itemid=174)
Từ cổ xưa con người đã biết sử dụng nước dưới đất(NDD) vào ăn uống sinh hoạt. Cách đây hàng nghìn năm người Trung Quốc đã có những lỗ khoan sâu trên 1000m lấy nước mặn để làm muối, người La Mã đã có những bể nước công cộng để ăn uống.
Song song với việc sử dụng NDD đã xuất hiện những giả thiết và những ý niệm đầu tiên về NDD.
Thaless mở Mille(650-548) cho rằng, NDD là từ nước Đại Dương đi lên theo ác khe nứt của đá dưới áp lực bề mặt.
Platon(427-347TCN) cho rằng nước ở các mạch nước và cả nước sông cugnx như hơi nước đều xuất hiện liên quan tới núi lửa và từ sâu trong lòng đất đi lên.
Aistotel(384-322TCN) cho rằng NDD hình thành do sự ngưng đọng của hơi nước từ khí quyển. Muộn hơn, Lucrecius Carus(98-53 TCN), lại chỉ ra rằng NDD là do nước biển đi lên và nhạt hóa.
Thế kỉ I TCN, nhà kiến trúc cổ đại Marus Vitrucius Pollio đã giải thích NDD là do nước mưa ngấm xuống mà thành.
Nhứng giả thuyết của các nhà triết học cổ đại đã bị lãng quên trong suốt thời kì trung cổ và các hiểu biết về NDD trong suốt thời gian này cũng không tiến thêm được chút nào cho mãi đến thời kỳ phục hưng, đặc biệt từ thế kỉ 18 khi xuất hiện CNTB, khoa học mới lại được phát triển, trong đó có khoa học ĐCTV.
Những quan điển về nguồn gốc NDD được nhiều nhà khoa học đề cập đến. O.Volger(1877) cho rằng, nước dưới đất là do hơi nước trong không khí ngưng tụ mà thành, A.F.Lebedev đã phân tích phê phán quản điểm trên và xác lập một cách khoa học về nguồn gốc ngưng tụ của NDD(1934).
Giả thuyết của Platon đã được nhiều nhà khoa học nêu lên như Van Hel-mont(1600), R.Descates(1644). O.Kuhn(1741)... và đặc biệt là E.Suess(1902) đã ủng hộ triệt để ngồn gốc nguyên sinh. của NDD.
Vào thế kỷ 16 đã xuất bản công trình đầu tiên về nguồn gốc NDD trên cơ sở quan trắc trực tiếp trên mặt đất của B.Palissy(1580), P.Perault(1684) đã xác lập phương trình thực nghiệm về giới hạn cho mao dẫn của cát.
A.E.Maruot(1686) đã xác minh nước mặt ngấm xuống cung cấp cho nước ngầm bằng các phương pháp toán học: Có thể coi Mariot là người đặt cơ sở lý thuyết cho NDD nguồn gốc thấm. De la metheric(1797) lần đầu tiên đã phân đất đá thành các nhóm thấm và không thấm. M.V.Lomonoxov(1711-1765) đã chỉ ra tổng khoáng hóa của NDD là do kết quả của các quá trình hóa lý giữa nước với đất đá và có thể coi Lomonoxov là người đầu tiên đặt nền móng cho việc giải thích sự hình thành TPHH của NDD. Tiếp theo đó, nhiều nhà khoa học đã đi sâu giải quyết vấn đề này, như R.Bunsen(1781), R.Fresennius, Clusius(1857), K.Than(1864)và S.Arrhenius(1887).
Những cơ sở về thủy động lực chung được nêu ra ở thế kỷ 18. D.Bernolli(1783) đã xác lập phương pháp lập phương trình thấm, L.Euter(1750) đã xác lập phương trình vận động của chất lỏng, còn Chety(1775) đã lập phương trình chảy rối cho nước. Động lực học NDD được xác lập và tách ra khỏi thủy lực chung từ Darcy(1856) và J.Dupuit(1865). Darcy là người đầu tiên đã lập ra phương trình vận động cảu nước trong môi trường lỗ hổng. Sau đó Dupuit đã sử dụng các định luật của Darcy để tính toán lưu lượng của NDD đến các lỗ khoan và các giếng.
Các lý thuyết về thấm đã được nhiều nhà khoa học hoàn chỉnh phát triền và ngày càng hoàn thiện như A.Thiem(1885-1906). Ch.S.Slichter(1903), M.J.Bussinesq(1904)...Trong lĩnh vực này các nhà khoa học Nga và các nhà khoa học Xô Viết đã có những đóng góp to lớn, đáng kể như Krasnopolxki(1912), A.F.Zamarin(1928)...
Từ đầu thế kỉ 20 và nhất là sau Cách Mạng tháng 10 Nga vĩ đại, ngành địa chất thủy văn tiến những bước mạnh mé, trong đó ngành ĐCTV Xô Viết đã đạt được những thành công rực rỡ.Các nhà khoa học Xô Viết đã có đóng góp to lớn trên nhiều lichx vực của ĐCTV, làm cho khoa học ĐCTV trở thành một khoa học độc lập và ngày càng hoàn chỉnh. Nhiều nhà khoa học nổi tiếng thế giới đã xuất hiện như: V.I.Vernalxki, A.E.Ferxman, A.N.Buneev, V.A.Xulin, N,K,Igratovic, I,K,Zaixev...về ĐCTV khu vực, N,N,Binderman về cân bằng nước...
Ở nước ra từ thời thượng cổ, cong người đã biết dùng nước dưới đất để ăn uống, sinh hoạt. Các truyền thuyết để lại cho ta thấy vào đời các vua Hùng dân tộc ta đã biết đào giếng và lấy nước từ các mạch nước để ăn uống. Song những hiểu biết về nước dưới đất không có gì. Đến cuối thế kỉ 19 và nửa đầu của thế kỉ 20, trong suốt gần một thế kỉ đô hộ, người Pháp chỉ tiến hành khoan một số lỗ khoan ở đồng bằng Bắc Bộ, xây dựng một vài nhà máy nước ở Hà Nội, Hà Đông, Sơn Tây, Kiến An, Tân Sơn Nhất, với công suất khai thác rất nhỏ, chỉ đủ đáp ứng cho một nhóm nhỏ các nhà tư bản ngoại quốc và một chút ít cho sinh hoạt mà thôi. Ngoài ra, một số tác giả người Pháp cũng đã khảo sát, mô tả và công bố một số kết quả khảo sát một ít mạch nước khoáng, nước nóng. Năm 1954, khi người Pháp rút khỏi Đông Dương, cả nước ta không hề có một cán bộ ĐCTV. Trong suốt những năm đầu hòa bình, công tác điều tra ĐCTV chưa được chú ý và ngay cả những năm đầu hòa bình, công tác điều tra ĐCTV của ta cũng mới là bước đầu. Ngành khoa học ĐCTV hình thành ở nước ra có thể nói là khá muộn và có thể láy mốc là năm 1960, khi mà bộ môn ĐCTV-ĐCCT thuộc trường đại học Bách Khoa Hà Nọ được thành lập để đào tạo các kỹ sư ĐCTV-ĐCCT phục vụ công cuộc xây dựng CNXH ở nước ta.
Từ năm 1960 đến năm 1975 đất nước ta chia làm 2 miền, ở miền Bắc dưới sự lãnh đạo của Đảng, cùng với các ngành khoa học khác, khoa học ĐCTV đã lớn lên nhanh chóng. Công tác điều tra ĐCTV đã góp phần quan trọng trong việc phục hồi và phát triển kinh tế và góp phần vào kế hoạch hóa nền kinh tế quốc dân. Trong khi đó ở Miền Nam dưới chế độ Mỹ ngụy, công tác điều tra ĐCTV không được coi trọng, mặc dù họ có tiến hành khoan cấp nước song chỉ nhằm phục vụ cho mục đích cấp nước trước mắt cho cơ sở của quân Mĩ, các cán bộ ĐCTV người Việt hầu như không có. Từ năm 1975 đến nay, đất nước ta hoàn toàn thống nhất, công tác điều tra ĐCTV đã được tiến hành rộng khắp trên toàn quốc và đã góp phần xứng đáng vào các thành tựu của đất nước.
Mới chỉ trong vòng 50 năm(1960-2010) Ngành ĐCTV của ta đã lớn mạnh vượt bậc, từ chỗ ta hoàn toàn không có một cán bộ, một cơ sở điều tra, nghiên cứu ĐCTV nào, đến chố chúng ta có một đội ngũ đông đảo cán bộ, các cơ sở sản xuất và nghiên cứu có đủ khả năng giải quyết những vấn đề về ĐCTV của đất nước.
Đến nay chúng ta đã có 3 liên đoàn ĐCTV bao gồm hơn 20 đoàn chuyên tìm kiếm thăm dò các mở nước và lập bản đồ ĐCTV ở các tỷ lệ khác nhau, 4 xí nghiệp của bộ xây dựng và nông nghiệp(cũ) chuyên nghiên cứu ĐCTV phục vụ cấp nước cho dân sinh, công nghiệp và nông nghiệp. Hàng trăm các tổ, nhóm các xí nghiệp mỏ, các xí nghiệp mỏ, các xí nghiệp xây dựng thuộc các Bộ Công Thương, Bộ Nông Nghiệp và Bộ Quốc Phòng...công tác điều tra ĐCTV được tiến hành ở tất cả các cơ sở tìm kiếm thăm dò mỏ, xây dựng các công trình thủ công, dân dụng, công nghiệp và quốc phòng.
Chúng ta đã khoan trên 50.000 lỗ khoan chuyên về ĐCTV để phục vụ tất cả các lĩnh vực trên. Đã khảo sát toàn bộ diện tích của đất nước để lập bản đồ ĐCTV với các tỷ lệ khác nhau, tìm kiềm các mỏ khoáng sản và xây dựng các công trình thủy công.
Nhiều công trình nghiên cứu tổng hợp về ĐCTV đã được công bố, nhưng những thành tựu mới về khoa học kỹ thuật ứng dụng cho ĐCTV cũng đã được thử nghiệm và áp dụng ở nước ta. Nhiều chuyên gia đã đi sâu vào các lĩnh vực khác nhau của ĐCTV. Ngay cả các lĩnh vực khách nhau của ngành. Chúng ta đã đào tạo nên sự đồng bộ trong các lĩnh vực khác nhau của ngành. Chúng ta đã đào tạo trên 2112 Kỹ sư ĐCTV, 22 Tiến sĩ, 28 Thạc sĩ. Trong công tác ĐCTV nói chung, đào tạo nói riêng có sự đóng góp công lao to lớn của các nhà giáo: GS. Nguyễn Kim Cương; GS.TSKH Vũ Ngọc Kỷ; GS.TS. Nguyễn Thượng Hùng; GS.TS. Nguyễn Kim Ngọc, GS.TS Đặng Hữu Ơn, GS.TSKH Bùi Học; PGS. Đoàn Văn Cánh; PGS.TS. Phan Ngọc Cừ và những người đã gắn bó cả cuộc đời mình với chuyên ngành ĐCTV.
Trong sự trưởng thành cùa ngành ĐCTV Việt Nam có công lao to lớn của Liên Xô cũ và các nước anh em khác đã góp phần đào tạo đội ngũ cán bộ, tăng cường sức mạnh vật chất cho ngành.